خبرگزاری مهر_ گروه فرهنگ: فرمانده یگان حفاظت از میراث فرهنگی دو سال و هفت ماه است که در سازمان میراث فرهنگی فعالیت می‌کند اما نام واحدی که سرهنگ محمد کربلایی مسئولیتش را بر عهده دارد، در حقیقت حفاظت از میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است.
او بارها در مصاحبه‌اش با خبرنگار مهر تاکید کرد که نیروها و تجهیزاتش به حدی کم است که نمی‌توانند از همه آثار تاریخی، محوطه‌ها و بناهای تاریخی موجود حفاظت بهینه داشته باشند چه برسد به جلوگیری از قاچاق صنایع دستی و حفاظت از گردشگران. به همین دلیل در تلاش است تا ساختار سازمانی یگان تغییر کرده و نیرو و امکانات بیشتری در اختیارشان قرار گیرد.
با او در این زمینه گفتگو کردیم که بخش نخست آن را در ادامه خواهید خواند؛ در این بخش از گفتگو کربلایی اعلام کرد که نیروی یگان حفاظت از میراث فرهنگی به جلسات شورای عالی میراث فرهنگی و یا حتی جلسات مربوط به آیین نامه ارتقای گردشگران خارجی دعوت نمی‌شوند!
*از آنجا که اطلاع رسانی درباره فعالیتهای نیروی یگان حفاظت از میراث فرهنگی در کشور تنها ختم به این موضوع شده که هر از چند گاهی خبری از کشف آثار تاریخی بشنویم، هنوز برای مردم ناملموس است که ماموریت اصلی یگان حفاظت از میراث فرهنگی چیست؟
ماموریت ما حفاظت از گنجینه‌ها، بناهای تاریخی، موزه‌ها و اقدامات جانبی برگزاری همایش‌های میراث فرهنگی و نمایشگاه‌های صنایع دستی است. در بخش گردشگری نیز وظایفی داریم اما تاکنون به آنها ورود پیدا نکرده‌ایم چون با کمبود امکانات و نیرو مواجه هستیم.
* یعنی حفظ امنیت گردشگران خارجی نیز برعهده شماست؟
پیگیری امور خدمات انتظامی گردشگران خارجی، اعلام ورود و خروج و همچنین خط سیر ترددی گردشگران خارجی در زمان اسکان آنان با اعمال هماهنگی های لازم با مبادی ذیربط ناجا از جمله وظایف یگان حفاظت در چهارچوب دستورالعمل ابلاغی ستاد کل نیروهای مسلح است.
*درباره آیین‌نامه ارتقای امنیت گردشگران خارجی چطور؟
در جلسات مربوط به این آیین‌نامه هم دعوت نشدیم. در صورتی که در این جلسه از نیروی انتظامی تهران بزرگ که تنها در تهران می‌تواند هماهنگی‌های لازم را انجام دهد، دعوت کردند اما نیروی یگان حفاظت که در حوزه کل کشور فعالیت می‌کند، در این جلسات حضور نداشت.
*شما در بین صحبت‌های خود به این موضوع اشاره کردید که بحث صنایع دستی نیز جزو ماموریت‌های شماست. منظور از حفاظت از صنایع دستی چیست؟
جلوگیری از قاچاق صنایع دستی تقلبی که وارد کشور می‌شود و یا حتی خروج آن از کشور نیز در حیطه وظایف ما و سایر نیروهای امنیتی و حفاظتی است. اکنون اشیایی به عنوان صنایع دستی از ایران خارج می شود و کشوری مانند چین مشابه آن را می‌سازد و دوباره وارد کشور می‌کند و یا با نام محصول ایرانی به کشورهای دیگر می رود این اشیا قاچاق صنایع دستی محسوب می شوند.
نمونه صنایع دستی تقلبی در ایران بسیار زیاد است. استعداد نیروها و تجهیزات ما در آن حدی نیست که بتوانیم از این اتفاقات جلوگیری کنیم اما می‌توانیم با ناجا هماهنگ شده و حتی وزارت اطلاعات و سپاه را نیز درگیر کنیم تا این مسائل یک متولی داشته باشد و بتوانیم آن را کنترل کنیم.
مسئولیت این موارد با ماست ولی هرکسی کار خودش را می کند. ما اکنون بیشتر در حوزه حفاظت از میراث فرهنگی فعالیت می کنیم چون امکاناتمان زیاد نیست.
* مأموریت شما به عنوان فرمانده یگان حفاظت تا چه مدتی است؟
مأموریت من سه ساله است که دو سال و ۷ ماه از آن گذشته است. اقدامات خوبی در این مدت انجام شد ولی کار ریشه‌ای که باید انجام می شد، تا الان اتفاق نیفتاده است. عدم هماهنگی و حمایت ما از سوی مسئولان مربوطه وجود داشت.
بحث ارتقاء ساختار سازمانی نیز مطرح بود. پیگیری‌هایی نیز مطرح شد. حتی به رئیس جمهور نیز نامه نوشتیم که بحث تخصیص نیروهای بیشتر وظیفه و ارتقاء ساختار را مطرح کردیم، اما کمبود بودجه و اعتبارات دولت را مطرح کردند. با این حال اگر ساختار اصلاح شود، بسیاری از مشکلات ما نیز حل خواهد شد.
اکنون ردیف بودجه خاصی برای یگان حفاظت نداریم. هر بودجه‌ای بخواهیم باید با معاون توسعه و پشتیبانی سازمان مطرح کنیم تا با آن موافقت شود. اکنون هر چه که مورد موافقت قرار گرفته، در حد یک کار تسکین دهنده بوده نه کار ریشه‌ای و اساسی.
* قبلا ارتقاء ساختار سازمانی را برای درج در برنامه ششم توسعه پیشنهاد کرده بودید.
ما این پیشنهاد را دادیم و رئیس سازمان میراث فرهنگی آن را به معاونت‌های توسعه و سرمایه‌گذاری ارجاع دادند تا در جلسات مطرح شود، ولی دوستان گفتند که این اتفاق باید بیفتد و لازم نیست که در برنامه ششم وارد شود.
*به نظر می‌رسد وظایف نیروی «یگان حفاظت از میراث فرهنگی» و «حراست سازمان میراث فرهنگی» تقریبا مشابه هم است و این دو بخش از سازمان موازی کاری می کنند.
زمانی که به این سازمان آمدم این بحث مطرح بود و حراست سازمان با یگان موازی کاری داشت و تداخل کاری ایجاد می‌شد اما با برگزاری جلسات مختلف توانستیم این کار را تفکیک کنیم، بنابراین اکنون هر بخش از سازمان کار خودش را انجام می دهد از جمله حراست و بازرسی سازمان.
*به عنوان یک شهروند چندی پیش گزارشی را به سازمان میراث فرهنگی از قاچاق اشیاء اعلام کردم که نیروهای بخش حراست سازمان میراث فرهنگی گفتند این موضوع را می توانم با آنها در میان بگذارم چطور است که شما می‌گویید موازی کاری دیگر انجام نمی شود؟
نمی‌دانم کسی که به شما جواب داده چه مسئولیتی داشته است. این موضوع باید در بحث اطلاع رسانی روشن شود و وظیفه یگان حفاظت برای مردم جا بیفتد تا اگر خبری به حفاظت سازمان می رسد آنها این موضوع را به ما منعکس کنند.
بهتر است مردم این موضوعات را به ما منعکس کنند و از خود ما جواب بگیرند.
*اکنون بیشترین حجم اخبار ارسال شده به شما از طریق سازمان میراث فرهنگی انجام می‌شود یا مردم؟
الان فقط از طریق مردم خبر دریافت می‌کنیم. شاید ۵ درصد از سوی مدیران کل حراست، بازرسی ها و معاونت‌های سازمان میراث فرهنگی به ما خبری برسد. ما سعی می‌کنیم پاسخ گزارش های مردمی را به آنها داده و حتی تشکر کنیم. مردم به نوعی حامی ما هستند.
* خرید و فروش اشیاء تاریخی در ایران زیاد انجام می‌شود. آیا شما این گزارش‌ها را از مردم دریافت می‌کنید و یا نیروهای نامحسوسی دارید که چنین فعالیت هایی را رصد می کنند؟
ما بیشتر با گزارش‌های مردمی کار می کنیم. نیروی آموزش دیده نداریم که مرتب رصد کنند. سال گذشته در خیابان منوچهری یکی دو طرح اجرا کردیم. در مغازه های مجاور کارگاه‌های دوزندگی و یا فروش کت و شلوار، اشیاء را مخفی می‌کردند و مشتری خاص خودشان را داشتند.
حتی در یکی از موارد ۲۰۰ سکه از تک تک جیب‌های یک دست کت و شلوار به دست آوردیم.
*سرنوشت اشیای کشف شده توسط نیروهای یگان حفاظت از میراث فرهنگی چیست؟
کشفیات نیروهای یگان حفاظت از میراث فرهنگی زیاد است اما به آنها توجهی نمی‌شود. معاون میراث فرهنگی دستور داده بود موزه‌ای برای کشفیات ایجاد شود اما اکنون این اشیاء در انبار موزه‌ها روی هم افتاده و از آنها به صورت مناسب نگهداری نمی شود.
به همراه آقای رئیس سازمان و معاون میراث فرهنگی از این انبارها بازدید کردیم و ایشان دستور فوری برای ساماندهی به آنها را دادند اما اقدام موثری تا کنون نیفتاده است فقط در مقطعی از زمان ۳۰۰ قلم شی کشف شده را در کاخ گلستان به نمایش گذاشتیم که این تعداد در مقابل کل اشیای کشف شده توسط نیروهای یگان ناچیز بود، حتی آن نمایشگاه نیز ادامه پیدا نکرد.
در این مخزن هم اشیای بدل وجود دارد و هم اشیای اصلی کنار هم انباشته شده است، این در حالی است که موزه ای مانند موزه خراسان شیئی برای نمایش ندارد.
![]()
*عنوان پلیس گردشگر که اکنون در استان ها اجرا می شود واژه درستی است؟
خیر. عنوان پلیس را به یک فرد غیرنظامی اطلاق نمی‌کنند اما استان ها پلیس گردشگر را ایجاد کرده بودند. مراقبان میراث فرهنگی آموزش مختصر یک ماهه در ناجا می‌بینند و از ظرفیت آنها استفاده می شود اما پلیس گردشگر باید آموزش خاص ببیند.
اکنون پلیس های گردشگر در استانها نظامی نیستند در این حوزه سلیقه‌ای عمل می شود. یگان حفاظت از میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری عنوان کامل یگان ما است منتها اگر نیرو و تجهیزاتمان به حدی باشد که بتوانیم به همه آنها جامع عمل بپوشانیم. اکنون بخش اعظم تجهیزات ما در بخش میراث فرهنگی است. در صورتی که بنا بر دستورالعمل یگان حفاظت میراث فرهنگی برای حفاظت از گردشگران داخلی و خارجی نیز وظایفی داریم.
* استقرار نیروهای یگان حفاظت از میراث فرهنگی در استانها و سپس توزیع آنها در بناها و محوطه‌های تاریخی با توجه به چه اولویتی مشخص می‌شود؟
استان‌های کرمان، فارس، اصفهان و خراسان دارای بیشترین نیروی یگان هستند چون آثار تاریخی بیشتری دارند می‌دانیم که این تعداد نیرو در مقابل تعداد زیاد محوطه و بنای تاریخی به هیچ عنوان کافی نیست. اولویت استقرار نیروهای یگان در بناها و محوطه های تاریخی نیز با آثار ثبت جهانی و بعد آثار ثبت ملی است.
* قبول دارید که مردم هنوز یگان حفاظت از میراث فرهنگی را جدی نگرفته‌اند؟
بله، قبول داریم. علت می‌تواند روابط عمومی‌های سازمان باشد. در حال حاضر در حوزه محیط زیست فرماندهان یگان مصاحبه کرده و شرح وظایف می‌دهند حتی انیمیشن‌هایی تهیه شده که مردم را متوجه حساسیت حوزه محیط زیست، جنگل ها و آتش سوزی ها کند.
اما روابط عمومی سازمان ما در این حوزه فعال نشده است. مشغله کاری ما هم زیاد است و به این موضوع نپرداختیم و بی سر و صدا کارمان را انجام می دهیم. می دانیم که می توان مردم را روی حوزه میراث فرهنگی حساس کرده و از آنها کمک بیشتری طلب کنیم.
* حوزه فعالیت شما در ایران است و یا در خارج از کشور نیز فعالیت می‌کنید؟
بیشترین حوزه فعالیتمان در ایران است، اما یکی دو مورد گزارش نیز از خارج از کشور به دست ما رسید. مانند خرید و فروش اشیاء در دبی که اکنون در حال بررسی جا و مکان آنها هستیم تا این اشیاء به کشور برگردد.
* اگر اشیاء از ایران خارج شود، آیا نیروهای یگان نیز همراه آن می‌روند؟
خیر، این یکی از اشکالات کار است که امین اموال با شیء از کشور خارج می‌شود ولی نیروی یگان، آن شیء را همراهی نمی‌کند.
ما گزارش این موضوع را به میراث فرهنگی دادیم و احتمال شکست حفاظتی را در این خصوص کاملا متصور اعلام کردیم و قرار شد تا نیروهای یگان نیز در این سفرها همراه با اشیاء تاریخی باشند، اما این کار تاکنون انجام نشده است.
* آیا نیروهای نظامی کشورهای دیگر همراه با اشیاء تاریخی به ایران می‌آیند؟
در این مدتی که من مأموریت داشتم، چنین موردی را ندیده ام. شاید چون اشیاء به ایران نیامد، اما نیروهای نظامی همراه با منشور کوروش در چند سال گذشته به ایران آمده و تا پایان زمان نمایش آن نیز همراه این شیء بودند.
*چه درخواستی از رئیس سازمان میراث فرهنگی دارید؟
در نامه‌ای خواستیم تا در جلسات شورای عالی معاونان و ستاد حضور داشته باشیم و درباره موضوعاتی که به یگان حفاظت میراث فرهنگی مربوط می شود شرکت کرده و از خودمان دفاع کنیم و یا طرح، پیشنهاد و خواسته های خودمان را اعلام کنیم.
*مگر شما تا به حال در این جلسات شرکت نمی کردید؟
خیر!
ادامه دارد...
